„TOKSYNA BOTULINOWA, czyli o tym jak trucizna ratuje pacjentów.”
Neurotoksyna botulinowa, potocznie zwana jadem kiełbasianym (kiełbasa- botulus łac.) po raz pierwszy została opisana przez niemieckiego lekarza i poetę, Justyna Kernera w 1817r., który zauważył ścisły związek pomiędzy spożyciem zepsutej kiełbasy a tragicznym w obrazie klinicznym zatruciem z występującymi kurczowymi bólami brzucha, zaburzeniami połykania, suchością w ustach, podwójnym widzeniem i zgonem z powodu niewydolności oddechowej.
Ciekawość Kernera była tak ogromna, że badał on działanie jadu nie tylko na zwierzętach, ale także na sobie, szczegółowo opisując odczuwane symptomy. Był on także pierwszym w historii, który wysunął hipotezę co do leczniczego działania botuliny na układ nerwowy.
Pod koniec XIX wieku belgijski lekarz, van Ermengen (1897r.) odkrył, że toksyna botulinowa produkowana jest przez Gram- dodatnie bakterie Clostridium botulinum, które rozwijają się w zepsutych produktach mięsnych.
Przełom nastąpił w 1949 roku, kiedy po wieloletnich badaniach Arnold Burgen, profesor farmakologii i fizjologii na Uniwersytecie w Cambridge, później Mc Gill, w Montrealu wykazali, że toksyna botulinowa powoduje nieodwracalny blok styku nerwowo-mięśniowego.
Zanim rozpoczęto doświadczenia na zwierzętach a następnie ludziach, substancja została oczyszczona i dokładnie zbadana; uzyskano czysty preparat najsilniejszego typu serologicznego neurotoksyny botulinowej typu A.
Jako pierwszy po toksynę, z zamiarem leczenia pacjentów, sięgnął amerykański okulista, doktor Allan Scott w 1976r. Przeprowadzając doświadczenia na małpach, ustalił dawkę dla mięśni gałkoruchowych, po czym wstrzyknął toksynę do mięśnia prostego oka z dobrym efektem, uwalniając tym samym młodego chłopca od zeza.
Od tej pory oczyszczoną do celów medycznych toksynę nazywano okuliną i rozpoczęto badania jej skuteczności w innych zaburzeniach ruchowych. Głównym celem leczenia początkowo były dystonie, z czasem jednak lista wskazań wydłużała się i wydłuża w dalszym ciągu.
W Polsce neurotoxyna botulinowa pojawiła się wśród stosowanych środków farmakologicznych w 1990r., kiedy po latach badań i doświadczeń, stwierdzono, że jest ona lekiem skutecznym, bezpiecznym i może być stosowana w praktyce ambulatoryjnej.
Obecnie toksyna botulinowa wykorzystywana jest w schorzeniach neurologicznych, reumatologicznych i ortopedycznych, torując drogę dla coraz efektywniejszej rehabilitacji pacjentów nimi objętych, a także w gabinetach dermatologicznych, laryngologicznych i okulistycznych.
Aby ustrzec się przykrych w skutkach pomyłek, lekarze podejmujący się leczenia preparatem toksyny botulinowej muszą posiadać odpowiednią wiedzę z zakresu anatomii, patofizjologii problemu, a także dokładnej znajomości dawkowania leku, co powinno być poparte wieloletnim doświadczeniem.
WSKAZANIA DO LECZENIA TOKSYNĄ BOTULINOWĄ:
– DYSTONIE:
kurcz powiek (blepharospasmus)
kręcz karku ( torticollis)
dystonia krtaniowa (dystphonia, dystonia laryngealis)
zgrzytanie zębami (bruksizm)
dystonia twarzy, ustno- językowo- żuchwowa (dystonia oro-linguo-mandibularis)
dystonie kończyn, w tym: kurcz pisarski (graphospasmus), dystonia stopy, dystonia muzyków
zespół Meige’a
dystonia szyjno- twarzowa
dystonia szyjno- ramieniowa
dystonie połowicze objawowe: po mózgowym porażeniu dziecięcym, zapaleniu mózgu, udarze, urazie
dystonie uogólnione: dystonia torsyjna, choroba tików – Gilesa de la Tourette’a, dystonia polekowa
– SPASTYCZNOŚĆ: po udarach mózgu, po guzach i urazach mózgu i rdzenia kręgowego, w przebiegu mózgowego porażenia dziecięcego, w przebiegu stwardnienia rozsianego
– PĘCHERZ NEUROGENNY- który jest wynikiem najczęściej poprzecznego uszkodzenia rdzenia kręgowego w następstwie urazu, guza lub stwardnienia rozsianego
– BÓL PRZEWLEKŁY W TYM MIGRENA, KLASTEROWY BÓL GŁOWY, FIBROMIALGIA
– NADPOTLIWOŚĆ
– ŚLINOTOK
– ZMARSZCZKI